Zostało udowodnione naukowo, że nasza planeta to aż 66% wody. Nie za bardzo dbamy jednak o jej czystość. Powszechne stały się już odpady komunalne, ściekowe i przemysłowe, które trafiają do mórz i oceanów. Większość zanieczyszczeń spowodowana jest działalnością człowieka, co jest przerażające, patrząc na powiększający się problem nieczystości wód. Jednak żeby zacząć działać potrzebujemy dowiedzieć się gdzie leży źródło problemu i jakie niesie on za sobą skutki.
Co to są zanieczyszczenia wód?
Z zanieczyszczeniami mamy do czynienia w momencie, w którym substancja zanieczyszczająca występuje w wodzie w stężeniu, które może powodować ubytki i choroby w przypadku morskiej fauny i flory. Zdolność wody do samooczyszczania w tym przypadku będzie z pewnością zbyt słaba i nie uda jej się oczyścić z wszelkich zanieczyszczeń. To spowoduje nieodwracalne szkody, a my także na tym ucierpimy.
Jak dzielimy zanieczyszczenia wód?
Zanieczyszczenia najczęściej dzielimy na związane z:
- Rodzaje zanieczyszczeń — dzielą się na naturalne zanieczyszczenia, chemiczne, odpady ściekowe, przemysłowe, plastik, czy te związane z działalnością człowieka.
- Źródła zanieczyszczeń — ścieki pochodzące z działań miasta czy z zakładów przemysłowych to najczęstsze źródła zanieczyszczeń. Są to także zanieczyszczenia pochodzące z opadów czy transportu, które dostają się do wód głównie poprzez rurociągi.
- Długość utrzymywania się zanieczyszczeń — ten rodzaj zanieczyszczenia możemy rozdzielić na dwie kategorie: rozkładalne, czyli takie, które ulegają w wodzie różnym przemianom, w wyniku których neutralizuje się współczynnik ich szkodliwości. Nierozkładalne za to, jak sama nazwa wskazuje, zostają w wodzie, zanieczyszczając ją przez dłuższy okres.
Co powoduje zanieczyszczenia wody?
Zapewne czytając powyższy nagłówek, widzicie przed oczami obraz ropy naftowej rozlewającej się po danym zbiorniku wodnym oraz zanieczyszczenie naszym przyjacielem — plastikiem. Owszem, są to najbardziej pospolite przyczyny zanieczyszczenia wód, jednak jest ich o wiele więcej i są one tak samo szkodliwe, jak te wyżej wymienione. Musimy mieć świadomość tego, co wpływa na nieczystość wód, gdyż problem ten staje się coraz większy i niedługo może stać się on zbyt poważny na jakiekolwiek próby zwalczenia go.
Wycieki ropy
Zacznijmy od tych popularnych obrazków wycieku ropy do zbiorników wodnych. Na pewno słyszeliście o wybuchu platformy wiertniczej Deepwater Horizon w 2010 roku. Ekolodzy uważają ją za największą katastrofę ekologiczną USA, a nawet całego świata. Ropa to ciecz o odczynie alkalicznym, która charakteryzuje się specyficznym zapachem i dużą gęstością. Natychmiast nasuwa się tu temat wycieku ropy z tankowców, jednak jest to tylko wierzchołek góry lodowej, bowiem tylko 12% wycieków ropy stanowią właśnie tankowce. Następne 70% to o wiele poważniejsze, ale łatwiejsze do ukrycia wycieki ropy do gleby. Mimo tej popularności ropa nie posiada aż tak dużego współczynnika uczestnictwa w zanieczyszczeniach wody.
Ścieki
Ścieki same w sobie to głównie woda, dlatego moglibyście zastanawiać się, dlaczego są one wymienione w przyczynach zanieczyszczeń wód. Zgadzamy się, ponad 80% zawartości ścieków to woda, jednak pozostałe 20% to dosłownie wszystko, co nazywamy nieczystościami. Plastik, różnego rodzaju odpady, leki, a nawet wirusy, które wydalamy w momencie naszej choroby — to znajduje się w ściekach, które trafiają do wód. Przez to nie tylko fauna i flora jest narażona na skażenie, ale i ludzie, którzy korzystając z wakacyjnych czasów, kąpią się w wodzie. Czy chcemy ryzykować naszym zdrowiem?
Nawozy
Co tu robią nawozy? Naturalne nawozy to najczęściej odpowiednio przetworzone ścieki, dlatego zajmują wysokie miejsce w głównych przyczynach zanieczyszczeń. Mimo ich dobrych składników dla środowiska takich jak fosfor dają one także dużo złego. Kiedy te występują w bardzo wysokim stężeniu, wody nie są w stanie doprowadzić do samooczyszczenia, co prowadzi do skażenia na ogromną skalę. Pojawia się wtedy bardzo znany proces nazywany poprawnie eutrofizacją wód. Jest to nic innego nad zwiększaniem jej żyzności. Ta natomiast przejawia się w „kwitnięciu wody” zielonym osadem.
Odpady pochodzenia chemicznego
Z takim rodzajem zanieczyszczeń mamy do czynienia w naszym domowym zakątku. Są to głównie detergenty używane do czyszczenia zakamarków naszego mieszkania. Zawierają one toksyczne substancje, które po spotkaniu z wodą po prostu powodują skażenia, które są ogromnie ciężkie do zniwelowania. Wyżej wymienione zostały także odpady pochodzące z transportu. Spotykamy się z zanieczyszczeniami wód poprzez płyn hamulcowy, płyn do wycieraczek czy benzyną. Pisaliśmy o szkodliwości baterii, więc nie może zabraknąć tu skażenia kadmem i rtęcią czy powszechnie używanym ołowiem.
Plastik
Na koniec wisienka na torcie, czyli szeroko obecny w naszym świecie plastik. Z pewnością słyszeliście (lub widzieliście) o plażach pokrytych butelkami, foliowymi torebkami czy słomkami. A może sami śmialiście się z mody rurek wielokrotnego użytku? Przecież w mediach społecznościowych i telewizji otwarcie mówi się o pływających tam plastikowych odpadów. Nie rozczula was zdjęcie żółwia zaplątanego z foliową torebkę? Stanowi to ogromne zagrożenie dla wodnej fauny. Więcej o szkodliwości plastiku przeczytacie tutaj.
Zanieczyszczenia cieplne
Sprawa zanieczyszczeń cieplnych jest najprawdopodobniej mniej znana niż wszystkie wyżej wymienione przyczyny. Kiedy do zbiorników wodnych dostaje się zanieczyszczenie cieplne z zakładów przemysłowych czy fabryk dochodzi do spadku zdolności wody do rozpuszczania tlenu. Powoduje to niemal całkowity upadek życia w danym zbiorniku.
Skutki zanieczyszczeń wody
Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. Zanieczyszczenia wody dla człowieka to też zanieczyszczenia wody pitnej. Traci ona swoje walory smakowe, zmienia barwę, mętność więc jest całkowicie niezdatna do spożywania przez człowieka. Jeśli jednak dostanie się do naszego organizmu, może powodować przeróżne problemy ze zdrowiem, a w ekstremalnych przypadkach prowadzić nawet do śmierci. Dla środowiska prowadzi to do całkowitego upadku ekosystemu i wymarcie wielu organizmów.
Skutki długoterminowe zanieczyszczeń wód
Długofalowe skutki zanieczyszczenia wody nie ograniczają się do zmian w ekosystemach, ale obejmują również zmiany w zdrowiu ludzkim i ekonomii. W krótkim okresie zanieczyszczenie wody może powodować wysypki skórne, skurcze żołądka i nudności.
Przewlekłe narażenie na zanieczyszczenia wiąże się z takimi problemami, jak problemy z reprodukcją, wady wrodzone, nowotwory i choroby przewlekłe. Zanieczyszczenie powietrza powoduje zapalenie płuc i choroby układu oddechowego, a także inne toksyczne skutki dla zdrowia. Niszczy również uprawy w rolnictwie, czyniąc je mniej odżywczymi.
Zanieczyszczenie może również prowadzić do wielu innych konsekwencji dla organizmów żyjących w zanieczyszczonych wodach, takich jak zmniejszenie tempa wzrostu, deformacje, choroby i śmierć. Jedną z konsekwencji zanieczyszczenia jest utrata gatunków. Wyginięcie gatunków zostało spowodowane nadmiernymi połowami, klęskami żywiołowymi, takimi jak powodzie czy huragany, oraz zanieczyszczeniem wody przez ludzi. Wniosek – co można zrobić, aby powstrzymać zanieczyszczenie wody?
Jak zmniejszyć zanieczyszczenia wód?
Na ten moment możemy zapomnieć o jakimkolwiek oczyszczaniu wód, ponieważ nieczystości jest na tyle dużo, że po prostu nie da się tego zrobić. Niestety ich wielkość ciągle wzrasta i nie zamierza się zatrzymywać. Główną siłę dowodzącą mają tu rządy krajów, które mogą kontrolować zakłady przemysłowe i produkowane przez nie odpady nakładając na nie wysokie kary. Pojedyncza jednostka nie ma jednak takiej siły sprawczej, by zastopować dalsze skażenia, natomiast poprzez używanie bardziej sprzyjających środowisku detergentów jesteśmy w stanie zacząć zmianę, do której prędzej czy później musi dojść.
Zanieczyszczenia wód w Polsce
Nie słyszymy o tym dużo, jednak poziom skażenia wód w Polsce jest dość wysoki. Skutkiem tego mamy niezdatność do spożycia i ich deficyt. Dzięki temu, że znamy już przyczyny zanieczyszczeń, z łatwością możemy się domyślić, że w Polsce takim terenem jest Wyżyna Śląska, na której znajduje się ogrom zakładów przemysłowych. Obserwujemy pogorszenie stanów rzek, które notorycznie zalewane są ściekami. Odpowiedzialny za to jest brak odpowiedniego systemu oczyszczania ścieków. Jeziora także są w złym stanie, szczególnie przez pestycydy zawierające metale ciężkie. Do zanieczyszczeń jezior dochodzi także przez składniki mineralne, jak i niemineralne używane podczas rolnictwa.
Kilka słów na koniec
Temat poruszony w tym artykule jest tematem niezwykle poważnym. Nie powinniśmy go lekceważyć, ponieważ zwiększa się w takim tempie, że za niedługo nie będziemy mogli go zastopować. Nawet jeśli nie chcecie patrzeć na środowisko (czego oczywiście nie polecamy robić) to popatrzcie na swoje zdrowie. Czy warto ryzykować zatruciami pokarmowymi, a nawet śmiercią? Wody w niektórych miejscach są w stanie krytycznym, występują martwe strefy tak jak w Zatoce Meksykańskiej, gdzie nie występują żadne organizmy żywe. Powinniśmy zwracać uwagę na nawet najdrobniejsze szczegóły, które jednak są bardzo zależne od nas. Nie chodzi od razu o kroki milowe, bo nie o to chodzi. Zacznijmy od małych zmian i redukowaniu poziomu zanieczyszczeń w naszym domowym zakątku, a następnie o większych działaniach. Skoro od nas to zależy, to bądźmy zmianą. Za nas nikt tego nie zrobi!
